संयुक्त राष्ट्रसंघको नवीनतम प्रतिवेदनले कृत्रिम बौद्धिकता (एआई) को बढ्दो प्रभावबारे महत्त्वपूर्ण चेतावनी दिएको छ। राष्ट्रसंघको व्यापार तथा विकास एजेन्सी (अंकटाड) अनुसार विश्वव्यापी एआई बजारको मूल्य सन् २०३३ सम्ममा ४.८ ट्रिलियन डलर पुग्ने अनुमान छ, जुन जर्मनीको अर्थतन्त्र बराबर हो।

प्रतिवेदनले विश्वभरका ४० प्रतिशत रोजगारीमा एआईले प्रभाव पार्न सक्ने चेतावनी दिएको छ। यसले उत्पादकत्व वृद्धिमा योगदान पुर्‍याए पनि स्वचालन र रोजगार विस्थापनको गम्भीर चिन्ता बढाएको छ।

विशेष रूपमा, पहिलेका प्रविधि लहरहरूले मुख्यतः नीलो कलर (शारीरिक श्रममा आधारित) रोजगारीलाई प्रभावित गरेका थिए भने एआईले ज्ञान-केन्द्रित क्षेत्रहरूलाई बढी प्रभावित गर्ने देखिन्छ। यसको अर्थ विकसित अर्थतन्त्रहरू सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने भए पनि, ती देशहरू विकासशील अर्थतन्त्रहरूको तुलनामा एआईको फाइदा लिन बढी तयार छन्।

अंकटाडका महासचिव रेबेका ग्रिन्स्पानले एआई विकासमा मानिसलाई केन्द्रमा राख्नुपर्ने महत्त्व औंल्याउँदै, “प्रविधिबाट मानिसतर्फ ध्यान केन्द्रित गर्न” अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग बढाउन आह्वान गरेकी छन्।

एआईको प्रभावबारे अन्य महत्त्वपूर्ण बुँदाहरू:

एआई-चालित स्वचालनका फाइदाहरू प्रायः श्रमभन्दा पुँजीलाई बढी फाइदा पुर्‍याउँछन्, जसले असमानता बढाउन र विकासशील अर्थतन्त्रहरूमा कम लागतको श्रमको प्रतिस्पर्धात्मक फाइदालाई कम गर्न सक्छ।

एआई प्रविधिमा पहुँच र विशेषज्ञता केही अर्थतन्त्रहरूमा मात्र केन्द्रित छ, जहाँ वैश्विक कर्पोरेट अनुसन्धान र विकास खर्चको ४० प्रतिशत अमेरिका र चीनका १०० कम्पनीहरूले मात्र गर्छन्।

प्रतिवेदनले एआईले रोजगारी विस्थापित गर्ने मात्र नभएर नयाँ उद्योगहरू सिर्जना गर्न र कामदारहरूलाई सशक्त बनाउन पनि सहयोग गर्न सक्ने बताएको छ।

११८ देशहरू, विशेष गरी ग्लोबल साउथका, प्रमुख एआई शासन छलफलहरूमा अनुपस्थित छन्।

अंकटाडले सबै देशहरूलाई डिजिटल पूर्वाधार, क्षमता निर्माण र एआई शासन सुदृढीकरणमा लगानी गरेर एआईको क्षमतालाई दिगो विकासका लागि उपयोग गर्न आह्वान गरेको छ।